ONS PROJECT
Hieronder leest u meer over ons bijzondere project.
GESCHIEDENIS
Hop (Humulus lupulus) komt van ouds her in Nederland voor. Zo ook in het land van Altena. Vooral de stroomruggronden van ons rivieren gebied bleken zeer geschikt voor de hopteelt.
In de middeleeuwen ontdekte men dat bier gebrouwen met hop niet alleen smakelijker was, het bleek het ook veel langer houdbaar. Omdat men in die periode wist dat drinken uit stilstaand water ziekten kon veroorzaken en alternatieven als koffie en thee nog niet ontdekt waren, dronk men veel bier. Mede daardoor ontstonden er bij de opkomst van de steden steeds meer brouwerijen en steeg de vraag naar hop. Vanaf de 14de eeuw wordt er in hoofdzaak met hop gebrouwen en in die periode zien we dan ook een flinke toename van de hopteelt in het Land van Altena.
Anders dan tegenwoordig werd in die tijd hop in zogenaamde hopkuilen geteeld. Dit zijn met mest gevulde kuilen waar drie of vier hoge houten palen -gelijk bonen- staken- tegen elkaar gezet worden en waar langs de hop omhoog groeit.
Op basis van de ‘Enqueste’ en ‘Informacie’ uit 1494 weten we meer over de hopteelt in het Land van Altena. Van de inwoners van het dorp Wijk (kern Wijk en Aalburg) weten we bijvoorbeeld dat ‘zy hem generen mit coomanscippe van hoppe’ en die uit Veen (kern Veen) zich bezighielden ‘met hop te teelen ende met lantelinge (landbouw)’. Aan het begin van de zestiende eeuw had nagenoeg elk huis uit Veen een hophof. Van de 570 morgen cultuurland in Veen werd er op 33,5 morgen hop geteeld. De herintroductie van de middeleeuwse en metershoge hopstaken is dus van grote historische waarde. Terwijl vanuit ‘Landschapsbeheer’ deze hophoven de biodiversiteit vergroten en het landschap aantrekkelijker maken.
AMBITIE
Het is de ambitie van ‘Hop van Altena’ deze eeuwenoude traditie weer te doen herleven en de hopkuilen in het landschap te herintroduceren. We willen dit doen door in iedere kern van de Gemeente Altena een hophof te realiseren. En samen met de Altenaren hét bier van dit eiland te produceren. Wij willen echt een community project zijn. Een inspirerend voorbeeld waar we in Altena ‘trots’ op kunnen zijn.
LOCATIES
Het doel is in meerdere fases, met behulp van de inwoners, een of meerder hophoven te verwezenlijken verspreid over 21 kernen. De eerste fase, 15 hophoven, is met succes afgerond. Fase 2 zal in het najaar 2019 van start gaan en fase 3 in het voorjaar 2020.
Op verschillende locaties kunt u onze hophoven bekijken: Voetveer in de vesting van Woudrichem, De roef in Sleeuwijk, De Veense Windkorenmolen in Veen etc, etc, etc, etc, etc, etc, etc, etc, etc, etc, etc.
ORGANISATIE
Om het project inhoudelijk te ondersteunen is er een ‘adviesraad’ gevormd waarin naast mensen van Hop van Altena, Altenatuur, Brabants Landschap, Heerlijk en Eerlijk, een lokale bierbrouwster & hopteelster (tevens ook docente bij de Prinsentuin) zitting hebben. Expertise over de hop wordt extern bij Henk Wesselink ingehuurd (Henk is bij de meeste hopprojecten in Nederland betrokken). Voor praktische begeleiding wordt zoveel mogelijk gewerkt met lokale ondernemers.
VRIJWILLIGERS
We hebben ongeveer 450 enthousiaste vrijwilligers nodig, die zich inzetten voor Hop van Altena. Er worden vrijwilligers ingezet bij de aanleg, het onderhoud, de oogst en bij de diverse daar aan gerelateerde activiteiten. Elk hof kent tenminste 1 vrijwillige locatiehouder. Voor de hulp bij het aanleggen gaan we uit van 3 á 4 vrijwilligers per hophof. Dit zelfde aantal zal ook volstaan voor het onderhoud. Vooral in mei als de scheuten moeten worden weggehaald is het een drukke tijd. Het oogsten gebeurt in september en moet in een korte periode gerealiseerd worden. Per hop paal is daarom een inzet van tenminste 8 vrijwilligers nodig. Als alle 21 hophoven een feit zijn, dan gaan we uit van ca. 56 palen. Voor het organiseren van verbindende activiteiten gaan we uit van een commissie die uit gemiddeld 4 vrijwilligers bestaat.
DE OOGST
Met de geoogste hop wordt het Altena bier gebrouwen. Dit samen met de Stichting Heerlijk en Eerlijk. Heerlijk en Eerlijk heeft geen winst oogmerk en is bezig een craftbrouwerij in de vorm van een sociale onderneming te stichten op Landgoed Kraaiveld in de Gemeente Altena. Naast duurzaamheid, circulair en CO2 neutraal vormen mensen ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’ de kern van deze ‘zorg-brouwerij’. Zij worden ingezet bij de werkzaamheden en distributie.
BROUWPROCES
Een volwassen plant geeft 2 a 3 kg hopbellen (hopbloemen) in een modern hopveld (rechtstaande staken). Een traditioneel hophof levert ongeveer 50% minder op omdat er tijdens de belvorming weinig ruimte aan de top van de paal is. Normaliter wordt de hop direct na de oogst geëest waarbij het vochtpercentage in de bellen wordt terug gebracht naar 10% a 15%. Steeds vaker wordt er met verse (natte) hop gebrouwen. De vers geplukte hop wordt dan verzameld in reusachtige theezakken, die aan het einde van het kookproces (en voor de vergisting) in de brouwketel worden gehangen. Hierdoor krijgt het bier een subliem fris hoppig aroma. De verschillende bieren van het Altena Bier zullen vooral op deze wijze gebrouwen gaan worden.
